Γράφει ο ιατρός
Πέτρος Χειρίδης, MD, PhD
Μαιευτήρας-Γυναικολόγος-Ενδοσκόπος
Διδάκτωρ το πανεπιστημίου Αθηνών
Το κλασικό τεστ εγκυμοσύνης ανιχνεύει την παρουσία της ορμόνης β-χοριακής γοναδοτροπίνης (β-hCG) στο αίμα ή στα ούρα μιας γυναίκας. Η ορμόνη β-hCG παράγεται από την τροφοβλάστη του αναπτυσσόμενου εμβρύου και η παρουσία της στο αίμα ή τα ούρα μιας γυναίκας συνδέεται αναμφίβολα με μία κύηση. Εντούτοις το τεστ δεν δίνει πληροφορίες για τη κατάσταση της κύησης. Κάθε γυναίκα με θετικό τεστ εγκυμοσύνης πρέπει να επικοινωνεί με τον ιατρό της και να λαμβάνει οδηγίες για τις εξετάσεις που θα ακολουθήσουν.
Τι είναι το τεστ εγκυμοσύνης;
Το κλασικό τεστ εγκυμοσύνης ανιχνεύει την παρουσία της ορμόνης β-χοριακής γοναδοτροπίνης (β-hCG) στο αίμα ή στα ούρα μιας γυναίκας. Ο ρόλος της δοκιμασίας αυτής είναι να προσδιορίσει εάν μία γυναίκα βρίσκεται σε ενδιαφέρουσα ή όχι.
Πώς λειτουργεί το τεστ εγκυμοσύνης;
Το αποτέλεσμα της σύζευξης του ωαρίου της γυναίκας με το σπερματοζωάριο του άνδρα λέγεται γονιμοποιημένο ωάριο ή ζυγώτης. Λίγες μόνο μέρες μετά τη γονιμοποίηση του ο ζυγώτης φτάνει στο εσωτερικό της μήτρας και προσκολλάται στο τοίχωμα της (ενδομήτριο) όπου και εμφυτεύεται. Στο σημείο της εμφύτευσης δημιουργείται η τροφοβλάστη, η οποία μόλις ωριμάσει θα σχηματίσει τον πλακούντα. Ο πλακούντας είναι το όργανο που θα οξυγονώνει και θα τρέφει την κύηση μέχρι τον τοκετό. Επίσης παράγει μια σειρά από ορμόνες, ανάμεσα στις οποίες κυρίαρχη θέση κατέχει η β-χοριακή γοναδοτροπίνη (β-hCG).
H β-χοριακή γοναδοτροπίνη είναι ορμόνη που παράγεται μόνο από τον πλακούντα, συνεπώς η ανίχνευση της στο αίμα ή στα ούρα μιας γυναίκας αποτελεί ευαίσθητη και έγκυρη μέθοδο για τη διάγνωση της εγκυμοσύνης. Αμέσως μετά την εμφύτευση, τα επίπεδα της β-hCG αυξάνονται ραγδαία και σχεδόν διπλασιάζονται κάθε 2-3 ημέρες. Τα επίπεδα της ορμόνης μεγιστοποιούνται την 6η με 8η εβδομάδα της κύησης και έπειτα προοδευτικά ελαττώνονται για τις επόμενες 10 εβδομάδες. Η ορμόνη παραμένει ανιχνεύσιμη για ένα ή δύο μήνες μετά τον τοκετό.
Το τεστ εγκυμοσύνης είναι αξιόπιστο;
Το συμβατικό τεστ κύησης ούρων του φαρμακείου μπορεί να ανιχνεύσει (δηλαδή να γίνει θετικό) με 50 IU (διεθνείς μονάδες) της ορμόνης στα ούρα. Η μέτρηση της ορμόνης στο αίμα της γυναίκας μπορεί να θετικοποιηθεί με ακόμα λιγότερες μονάδες (συνεπώς είναι πιο ευαίσθητη), ενώ μπορεί να δώσει πληροφορίες για την εξέλιξη της εγκυμοσύνης, δηλαδή για το αν αυτή αναπτύσσεται μέσα ή έξω από τη μήτρα (εξωμήτριος κύηση), ή για το αν έχει σταματήσει να αναπτύσσεται (παλίνδρομος κύηση). Σημειώνεται ότι προκειμένου να μπορεί μία εγκυμοσύνη να ανιχνευτεί με τον υπέρηχο, η β-hCG πρέπει να υπολογίζεται μεταξύ 1500-2000 IU. Συνεπώς το συμβατικό τεστ εγκυμοσύνης ούρων μπορεί να ανιχνεύσει μια εγκυμοσύνη πολύ νωρίτερα από το υπερηχογράφημα.
Παρά το γεγονός ότι το τεστ κύησης θεωρητικά είναι πολύ έγκυρο, με ακρίβεια της τάξεως του 97% ή και περισσότερο, μελέτες έχουν δείξει ότι πρακτικά, από τα τεστ που διεξάγονται στο σπίτι το ποσοστό των ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων φτάνει το 25%. Η βασικότερη αιτία για τα ψευδή αποτελέσματα είναι η αποτυχία της εφαρμογής των οδηγιών της συσκευασίας, καθώς και η πρώιμη εφαρμογή του, προτού τα επίπεδα της ορμόνης αυξηθούν. Η αναμονή λίγων ημερών και η επανάληψη του τεστ αυξάνει το ποσοστό ακρίβειας. Οι εξετάσεις ούρων και αίματος που πραγματοποιούνται σε εργαστήρια έχουν ακρίβεια της τάξεως του 97-100%.
Πώς γίνεται το τεστ εγκυμοσύνης;
Εφόσον μία γυναίκα έχει καθυστέρηση στην περίοδο της, ακόμα και αν δεν έχει συνοδά συμπτώματα της εγκυμοσύνης μπορεί να προμηθευτεί ένα τεστ κύησης από το φαρμακείο. Στο εμπόριο κυκλοφορούν πολλά σκευάσματα, αλλά όλα βασίζονται στην ανίχνευση της β-hCG, και έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά. Τα περισσότερα έχουν σχήμα και μέγεθος όσο ένα στυλό ή κοινό θερμόμετρο, στη μύτη του οποίου υπάρχει μία ορμονο-ευαίσθητη ουσία (συνήθως κάποιο αντίσωμα) που μόλις έρθει σε επαφή με την συγκεκριμένη ορμόνη, αλλάζει χρώμα. Γενικά η εφαρμογή του τεστ, δεν απαιτεί κάποια ειδική προετοιμασία, εντούτοις συστήνεται να εκτελείται νωρίς το πρωί, με τα πρώτα πρωινά ούρα, όπου η συγκέντρωση της ορμόνης είναι υψηλότερη για ακριβέστερα αποτελέσματα. Η απόδοση του τεστ δεν επηρεάζεται από την παρουσία μικροβίων ή αίματος στα ούρα ή στον κόλπο της γυναίκας.
Ποια τα φυσιολογικά αποτελέσματα του τεστ;
Ένα θετικό τεστ αποτελεί έγκυρη ένδειξη ότι υπάρχει αναπτυσσόμενη κύηση. Εάν εφαρμοστεί σωστά, το απλό τεστ εγκυμοσύνης μπορεί να ανιχνεύσει την κύηση πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων και αρκετά νωρίτερα από τη φυσική ιατρική εξέταση ή τον υπέρηχο. Εντούτοις η απόλυτη διάγνωση ότι η εγκυμοσύνη βρίσκεται στη σωστή θέση, δηλαδή εντός της μητρικής κοιλότητας και ότι εξελίσσεται φυσιολογικά, γίνεται μόνο με την εξέταση υπερήχων. Συνεπώς κάθε γυναίκα με θετικό τεστ εγκυμοσύνης πρέπει να επικοινωνεί με τον ιατρό της και να λαμβάνει οδηγίες για τις εξετάσεις που θα ακολουθήσουν και τα μέτρα που λαμβάνονται κατά την διάρκεια της κύησης.
Ποια τα παθολογικά αποτελέσματα του τεστ;
Στις περισσότερες περιπτώσεις ένα θετικό τεστ εγκυμοσύνης αποτελεί σαφή ένδειξη της παρουσίας της κύησης. Εντούτοις υπάρχουν φορές όπου τα αποτελέσματα δεν είναι σαφή είτε είναι δύσκολο να ερμηνευτούν, όπως στις ακόλουθες καταστάσεις:
- Πρόσφατη κύηση και αποβολή – εάν το τεστ πραγματοποιείται μέσα πρώτους 1-2 μήνες από μία αποβολή, είναι δυνατό να ανιχνεύσει τα επίπεδα της β-hCG που δεν έχουν υποχωρήσει ακόμα.
- Έκτοπη κύηση – δηλαδή η ανάπτυξη της εγκυμοσύνης έξω από τη μήτρα, στην οποία τα επίπεδα της β-hCG αυξάνονται αλλά όχι με τους φυσιολογικούς ρυθμούς. Η επανάληψη της μέτρησης 2-3 ημέρες αργότερα μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση μία έκτοπης κύησης.
- Μύλη κύηση καθώς και κάποιοι όγκοι της ωοθήκης παράγουν β-hCG και δίνουν θετικό τεστ εγκυμοσύνης.
- Η χρήση κάποιων φαρμάκων που χορηγούνται για τη θεραπεία της υπογονιμότητας και την πρόκληση της ωορρηξίας και περιέχουν γοναδοτροπίνη μπορεί να δώσει ψευδώς θετικά αποτελέσματα.
Λέξεις Κλειδιά:
- Έκτοπη κύηση — Η κύηση που αναπτύσσεται έξω από τη μητρική κοιλότητα και εκδηλώνεται με πόνο στην κατώτερη κοιλιά και αιμορραγία από τον κόλπο. Εάν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή της μητέρας.
- Ορμόνη — ουσία η οποία παράγεται από κάποιο όργανο και απελευθερώνεται στο αίμα για να μεταφερθεί στο όργανο στόχο πάνω στο οποίο προκαλεί κάποια μεταβολική διαδικασία.
- Χοριονική γοναδοτροπίνη (β-hCG, human Chorionic Gonadotropic hormone) — Ορμόνη που παράγεται από τον πλακούντα σε όλη τη διάρκεια της κύησης.
- Μύλη κύηση — είναι το αποτέλεσμα μιας ανωμαλίας στη σύζευξη του σπερματοζωαρίου και του ωαρίου που μπορεί να σχηματίσει εμβρυϊκούς ιστούς (μερική μύλη) ή μια σταφυλόμορφη μάζα εντός της μήτρας χωρίς την παρουσία εμβρυϊκών ιστών (πλήρης μύλη). Η νόσος είναι σπάνια και χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλά ποσά της β-hCG στο αίμα της μητέρας. Επειδή σχετίζεται με την ανάπτυξη κακοηθειών της τροφοβλάστης, με τη διάγνωση της η μήτρα πρέπει να εκκενώνεται, και η γυναίκα να παρακολουθείται για τουλάχιστον 6-12 μήνες.
- Εμφύτευση — είναι η διαδικασία με την οποία το γονιμοποιημένο ωάριο προσκολλάται στο τοίχωμα της μήτρας.
- Παλίνδρομος κύηση — η απώλεια ενός εμβρύου που συμβαίνει στο α’ μισό της κύησης. Είναι πολλοί οι λόγοι που καθιστούν μία εγκυμοσύνη μη συμβατή με τη ζωή οπότε παύει να εξελίσσεται και τα προϊόντα της αποβάλλονται δια του κόλπου. Για το λόγο αυτό λέγεται και αυτόματη αποβολή.
Χρήσιμα links:
1. Mayo Clinic:
http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/getting-pregnant/in-depth/h…
2. National Health System (UK):
http://www.nhs.uk/Conditions/pregnancy-and-baby/pages/pregnancy-τεστ.as…
3. Medline Plus:
http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003432.htm
4. UpToDate:
http://www.uptodate.com/contents/painful-menstrual-periods-dysmenorrhea…
5. WomensHealth.gov
http://www.womenshealth.gov/publications/our-publications/fact-sheet/pr…
Για περισσότερες ή ειδικές πληροφορίες γράψτε στο e-mail: infobgyn@gmail.com